ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) چیست؟

ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) که مخفف عبارت Net Asset Value است، شاخصی مالی است که ارزش کل دارایی‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری را پس از کسر بدهی‌ها محاسبه می‌کند. این شاخص معمولاً برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های قابل معامله (ETF) و سایر ابزارهای مدیریت دارایی به‌کار می‌رود تا ابزار راحتتری برای تحلیل میان صندوق‌های مختلف پیدا کرد.  در این مقاله، جزئیات ارزش خالص دارایی، فرمول محاسبه و مزایا و معایب آن بررسی می‌شود.

کاربرد‌های ارزش خالص دارایی

ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) در حوزه سرمایه‌گذاری کاربردهای متعددی دارد که به سرمایه‌گذاران و مدیران صندوق‌ها کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. در ادامه، مهم‌ترین کاربردهای NAV آورده شده است:

1. معیار ارزش‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری: NAV اصلی‌ترین شاخص برای ارزش‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های صدور و ابطالی، و صندوق‌های قابل معامله (ETF) است. این معیار نشان می‌دهد که هر واحد سرمایه‌گذاری از نظر دارایی‌های خالص، چقدر ارزش دارد.

2. مبنای تعیین قیمت خرید و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری: در صندوق‌های صدور و ابطالی، NAV مبنای تعیین قیمت صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاران با استفاده از این ابزار می‌توانند قیمت واقعی ورود یا خروج از صندوق خود را محاسبه کنند.

3. ارزیابی عملکرد صندوق‌ها: NAV به‌صورت روزانه تغییر می‌کند و این تغییر می‌تواند نشان‌دهنده عملکرد صندوق در مدیریت دارایی‌ها و ایجاد بازدهی باشد. افزایش NAV معمولاً به معنای رشد ارزش دارایی‌های صندوق و کاهش آن به معنای افت ارزش است.

4. شفافیت اطلاعات مالی: NAV اطلاعات دقیقی درباره وضعیت مالی صندوق ارائه می‌دهد،ترکیب دارایی‌ها، میزان بدهی و ارزش واقعی دارایی تحت مدیریت سهامداران را، NAV مشخص می‌کند.

5. مقایسه بین صندوق‌ها: سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از NAV، صندوق‌های مختلف را از نظر ارزش‌گذاری و عملکرد مقایسه کرده و بهترین صندوق را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند.

6. ارزیابی ریسک صندوق: تغییرات روزانه یا دوره‌ای در NAV می‌تواند میزان نوسانات یا ریسک صندوق سرمایه‌گذاری را نشان دهد. صندوق‌هایی که NAV آن‌ها با ثبات بیشتری همراه است، معمولاً به‌عنوان صندوق‌های کم‌ریسک‌تر تلقی می‌شوند.

مزایای NAV

مزایای ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی در بازار سرمایه عبارتند از:

1. شفافیت در ارزش‌گذاری:  NAV به‌طور دقیق ارزش دارایی‌های خالص یک صندوق سرمایه‌گذاری را نشان می‌دهد و اطلاعات جامعی درباره وضعیت مالی آن ارائه می‌کند. این شفافیت به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری تصمیم‌گیری کنند. که باعث مقایسه مقایسه صندوق‌های مختلف را از نظر ارزش‌گذاری و عملکرد فراهم می‌کند.

2. ابزار ارزیابی عملکرد صندوق: افزایش یا کاهش NAV معیار مهمی برای ارزیابی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاران می‌توانند روند رشد یا افت NAV را برای تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری بررسی کنند.

3. سادگی در محاسبه و تحلیل: NAV یک معیار ساده و قابل درک برای سرمایه‌گذاران به‌خصوص تازه‌کاران است که می‌توانند از آن برای یادگیری اصول اولیه ارزش‌گذاری و تحلیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنند همچنین سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از NAV بازدهی سرمایه‌گذاری خود را در یک دوره مشخص به‌صورت دقیق محاسبه کنند.
ارزش خالص دارایی کمک می‌کند تا در شرایط نوسانی، NAV به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تصمیمات منطقی‌تری بگیرند و از خرید و فروش هیجانی اجتناب کنند.

محدودیت‌های استفاده از NAV

محدودیت‌های استفاده از NAV شامل موارد زیر است که می‌توانند تحلیل و تصمیم‌گیری بر اساس این معیار را دشوار کنند:

1. عدم انعکاس ارزش بازار واقعی: NAV ارزش خالص دارایی‌ها را بر اساس ارزش دفتری (Book Value) یا ارزش روز دارایی‌ها محاسبه می‌کند، اما در برخی موارد ممکن است این مقدار با ارزش بازار واقعی تفاوت داشته باشد.

2. تغییرات ناشی از نوسانات بازار: NAV به‌طور مستقیم تحت تأثیر تغییرات قیمت دارایی‌های موجود در پرتفوی صندوق قرار دارد. در نتیجه، نوسانات بازار ممکن است باعث شود NAV تصویر دقیقی از پایداری صندوق ارائه ندهد.

3. نادیده گرفتن نقدشوندگی دارایی‌ها: در برخی موارد، NAV وضعیت نقدشوندگی دارایی‌ها را در نظر نمی‌گیرد. صندوق‌هایی که دارایی‌هایی با نقدشوندگی پایین دارند ممکن است نتوانند در مواقع ضروری، تعهدات خود را به‌موقع انجام دهند.

نحوه محاسبه ارزش خالص دارایی‌ها

محاسبه ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) یکی از شاخص‌های کلیدی در ارزیابی ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های مدیریت دارایی است. این شاخص نشان‌دهنده ارزش خالص دارایی‌های یک صندوق یا شرکت پس از کسر بدهی‌های آن است. در ادامه، مراحل و فرمول محاسبه NAV را توضیح می‌دهیم.

فرمول محاسبه NAV به‌طور کلی به این شکل است:

NAV=(تعداد واحدهای صندوق یا سهام/(مجموع دارایی‌ها−مجموع بدهی‌ها​

جزئیات دیگری در محاسبه فرمول NAV  است که باید به آن توجه شود:

الف) مجموع دارایی‌ها: مجموع دارایی‌های صندوق یا شرکت سرمایه‌گذاری شامل ارزش بازار کلیه دارایی‌هایی است که در اختیار دارد. این دارایی‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• سهام: ارزش بازار سهام شرکت‌هایی که در سبد سرمایه‌گذاری صندوق وجود دارد.
• اوراق قرضه: ارزش جاری اوراق قرضه دولتی یا شرکتی که صندوق خریداری کرده است.
• نقد و معادل‌های نقدی: وجه نقد و معادل‌های نقدی مانند سپرده‌های کوتاه‌مدت یا اوراق بهادار با نقدشوندگی بالا.
• املاک و مستغلات: ارزش املاک و مستغلاتی که صندوق سرمایه‌گذاری در آن‌ها انجام داده است.
• سایر دارایی‌ها: دارایی‌های دیگر مانند کالاها (مثلاً طلا) یا سایر سرمایه‌گذاری‌ها.

ب) مجموع بدهی‌ها: بدهی‌ها شامل کلیه تعهدات و بدهی‌های صندوق است که باید از دارایی‌ها کسر شود. این بدهی‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• بدهی‌های جاری: تعهدات کوتاه‌مدت مانند هزینه‌های مدیریت، کارمزدها، یا سایر هزینه‌های جاری صندوق.
• بدهی‌های بلندمدت: هر نوع بدهی بلندمدتی که صندوق موظف به پرداخت آن است.

ج) تعداد واحدها یا سهام صادر شده: در محاسبه NAV باید تعداد کل واحدهای صادر شده صندوق یا سهام شرکت نیز لحاظ شود. این تعداد نشان‌دهنده مجموع سهام یا واحدهای سرمایه‌گذاری است که در دست سرمایه‌گذاران است.

ابطال NAV صدور و NAV

 NAV صدور یا NAV صدور واحدهای صندوق به قیمتی اطلاق می‌شود که سرمایه‌گذاران باید برای خرید واحدهای جدید در یک صندوق سرمایه‌گذاری بپردازند. در واقع، NAV صدور نشان‌دهنده ارزش خالص دارایی‌های صندوق به‌علاوه هزینه‌ها یا کارمزدهای مرتبط با صدور واحدهای جدید است. این مفهوم به‌ویژه در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) و صندوق‌های قابل معامله (ETF) کاربرد دارد. فرمول NAV  صدور به شرح زیر است:

ارزش خالص صدور=   ارزش خالص+ هزینه‌های صدور

NAV ابطال یا NAV بازخرید (Redemption NAV) به قیمتی اطلاق می‌شود که سرمایه‌گذاران هنگام فروش یا بازخرید واحدهای خود از صندوق سرمایه‌گذاری دریافت می‌کنند. به عبارت دیگر، NAV ابطال نشان‌دهنده ارزش خالص دارایی‌های صندوق به ازای هر واحد است که پس از کسر هزینه‌ها و کارمزدهای مرتبط با خروج از صندوق به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود. فرمول NAV  ابطال به شرح زیر است:

ارزش خالص ابطال =   ارزش خالص- هزینه‌های ابطال

روش‌های دیگر محاسبه NAV

روش‌های دیگری نیز برای محاسبه NAV وجود دارد که بر اساس نوع صندوق یا شرکت و نوع دارایی‌ها متفاوت است. به عنوان مثال، برخی صندوق‌ها ممکن است دارایی‌های غیرنقدی یا دارایی‌های با ارزش‌گذاری غیرمستقیم داشته باشند که برای محاسبه دقیق‌تر نیاز به ارزیابی‌های بیشتری دارند.

محاسبه NAV به ازای هر سهم (NAVPS): برای محاسبه ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم (NAVPS)، کافی است NAV را بر تعداد سهام یا واحدهای صندوق تقسیم کنید. این شاخص به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بدانند چه مقدار از ارزش هر سهم به دارایی‌های خالص شرکت یا صندوق تعلق دارد.

نسبت P/NAV : نسبت قیمت به ارزش خالص دارایی (P/NAV) نشان‌دهنده قیمت بازار سهام یا واحد صندوق نسبت به NAV است. اگر این نسبت بالاتر از 1 باشد، به معنای آن است که سهام یا واحد صندوق به قیمتی بالاتر از ارزش واقعی دارایی‌های آن معامله می‌شود و بالعکس.

جمع‌بندی

ارزش خالص دارایی (NAV) شاخصی مهم در ارزیابی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری است. این شاخص به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا از ارزش دارایی‌های خالص خود اطلاع پیدا کنند و بر اساس آن تصمیم‌گیری کنند. محاسبه NAV و NAVPS به درک بهتر ارزش واقعی سرمایه‌گذاری کمک می‌کند و نسبت P/NAV به سرمایه‌گذاران اطلاعات بیشتری درباره قیمت‌گذاری دارایی‌ها ارائه می‌دهد.