صندوق صدور و ابطالی چیست؟

صندوق‌های صدور و ابطالی یکی از انواع محبوب صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار مالی هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که به راحتی در این صندوق‌ها ورود کرده یا از آن خارج شوند. این نوع صندوق‌ها با سازوکار خاص خود، فرایند سرمایه‌گذاری را انعطاف‌پذیرتر و دسترس‌پذیرتر می‌کنند. در این مقاله، به تعریف صندوق‌های صدور و ابطالی، مزایا و معایب آن‌ها، و تفاوت آن‌ها با صندوق‌های قابل معامله در بورس خواهیم پرداخت.

صندوق‌های صدور و ابطالی

صندوق‌های صدور و ابطالی یکی از انواع صندوق‌ های سرمایه‌گذاری هستند که در آنها سرمایه‌گذاران می‌توانند با صدور (خرید) و ابطال (فروش) واحدهای صندوق، در سود و زیان دارایی‌های آن شریک شوند. در این صندوق‌ها، سرمایه‌گذار می‌تواند هر زمانی که بخواهد، اقدام به صدور یا ابطال واحدهای خود کند و با توجه به ارزش خالص دارایی‌های صندوق (NAV) در روز معامله، ارزش سرمایه خود را به‌روزرسانی کند.
در صندوق‌های صدور و ابطالی، صدور به معنای خرید واحدهای جدید از صندوق است و سرمایه‌ای که وارد صندوق می‌شود، در دارایی‌های مختلف مانند سهام، اوراق قرضه، یا سایر دارایی‌ها سرمایه‌گذاری می‌شود. از سوی دیگر، ابطال به معنای فروش واحدها و خروج از صندوق است که با محاسبه ارزش روزانه واحدها صورت می‌گیرد.

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های صدور و ابطالی

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های صدور و ابطالی برای افرادی مناسب است که به دنبال یک سرمایه‌گذاری با نقدشوندگی قابل قبول و ریسک متوسط هستند. سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر زمانی که تمایل دارند، سرمایه خود را به صندوق اضافه کنند یا از آن خارج شوند، به شرطی که این درخواست‌ها در زمان‌های تعیین‌شده توسط صندوق انجام شود. این فرایند باعث می‌شود که افراد در شرایط مختلف بازار، به راحتی بتوانند از فرصت‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنند یا در صورت نیاز، از صندوق خارج شوند.

مفهوم صدور و ابطال در صندوق‌های سرمایه‌گذاری

مفهوم صدور و ابطال در صندوق‌های سرمایه‌گذاری به فرآیند ورود و خروج سرمایه‌گذاران از این صندوق‌ها اشاره دارد و به آن‌ها اجازه می‌دهد تا واحدهای جدید خریداری کرده و یا واحدهای خود را به وجه نقد تبدیل کنند.

مفهوم صدور صندوق سرمایه گذاری

وقتی سرمایه‌گذاری جدید می‌خواهد به یک صندوق سرمایه‌گذاری وارد شود، باید واحدهای جدیدی از آن صندوق بخرد. این عمل، صدور واحد نامیده می‌شود. برای صدور، سرمایه‌گذار بر اساس قیمت خالص ارزش دارایی (NAV) آن صندوق، مبلغی را پرداخت می‌کند و به این ترتیب واحدهای جدید در صندوق برای او صادر می‌شود. این قیمت معمولاً شامل کارمزدهای صدور نیز هست.

مفهوم ابطال صندوق سرمایه گذاری

در صورت تصمیم سرمایه‌گذار به خارج شدن از صندوق و نقد کردن سرمایه خود، وی واحدهای صندوق را به فروش می‌رساند که به این عمل ابطال گفته می‌شود. قیمت ابطال نیز بر اساس ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) محاسبه می‌شود، اما معمولاً هزینه‌های مربوط به ابطال از مبلغ نهایی کسر می‌شود.

نحوه محاسبه قیمت صدور و ابطال

NAV به معنای ارزش خالص دارایی‌ های صندوق است که به صورت روزانه محاسبه می‌شود و نشان‌دهنده ارزش دارایی‌های موجود در صندوق پس از کسر بدهی‌ها است. قیمت صدور معمولاً کمی بالاتر از NAV بوده و شامل کارمزد صدور است، در حالی که قیمت ابطال به طور معمول کمی کمتر از NAV است، زیرا کارمزدهای ابطال از آن کسر می‌شوند.

تفاوت صندوق قابل معامله و صندوق صدور و ابطالی چیست؟

صندوق‌ های سرمایه‌ گذاری قابل معامله (ETF) و صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال، دو نوع پرطرفدار از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک هستند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و به شیوه متفاوتی عمل می‌کنند. تفاوت‌های این دو نوع صندوق در نحوه معامله، قیمت‌گذاری، نقدشوندگی، و کارمزد، سرمایه‌گذاران را با انتخاب‌هایی متناسب با نیازها و اهداف آن مواجه می‌کند.

۱. نوع معاملات و نحوه خرید و فروش در صندوق‌ های صدور ابطالی و ETF

صندوق‌های قابل معامله یا ETF، همان‌طور که از نام آن پیداست، به‌طور مستقیم در بازار بورس معامله می‌شوند. این صندوق‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که سرمایه‌گذار می‌تواند واحدهای آن را از طریق کارگزاری و در ساعات معاملاتی بازار بورس، به‌راحتی مانند سهام خرید و فروش کند. این فرآیند خرید و فروش سریع و آسان است و در نتیجه ETFها معمولاً برای افرادی که به دنبال نقدشوندگی بالا و معاملات مداوم هستند، مناسب‌تر است.
از سوی دیگر، صندوق‌های صدور و ابطالی خارج از بورس معامله می‌شوند و خرید و فروش واحدهای آن‌ها از طریق سامانه‌های آنلاین صندوق یا به صورت حضوری در شعب کارگزاری‌های مربوطه انجام می‌شود. برای خرید واحدهای صندوق صدور و ابطالی، سرمایه‌گذار درخواست صدور می‌دهد و برای فروش نیز درخواست ابطال ثبت می‌کند. این درخواست‌ها عموماً در پایان روز معاملاتی تسویه می‌شوند.

۲. نحوه قیمت‌گذاری واحدها در صندوق‌ های صدور ابطالی و ETF

در ETFها، قیمت واحدها به صورت لحظه‌ای و بر اساس عرضه و تقاضای بازار تعیین می‌شود؛ بنابراین قیمت آن‌ها ممکن است کمی بیشتر یا کمتر از ارزش خالص دارایی (NAV) باشد. این تفاوت قیمت می‌تواند به دلیل هیجانات بازار یا تغییرات عرضه و تقاضا رخ دهد.
در صندوق‌های صدور و ابطالی، قیمت واحدها بر اساس NAV روزانه محاسبه می‌شود و سرمایه‌گذار می‌تواند واحدها را به قیمت دقیق NAV خریداری یا ابطال کند. به‌دلیل اینکه قیمت واحدهای این صندوق‌ها بر اساس NAV است، در زمان صدور و ابطال، سرمایه‌گذاران معمولاً با تفاوت قیمت ناگهانی مواجه نمی‌شوند.

۳. نقدشوندگی و دسترسی به نقدینگی در صندوق‌ های صدور ابطالی و ETF

ETFها به دلیل معامله در بازار بورس، از نقدشوندگی بالایی برخوردارند و سرمایه‌گذار به‌سرعت می‌تواند در زمان نیاز، واحدهای خود را به وجه نقد تبدیل کند. این ویژگی به‌ویژه برای سرمایه‌گذارانی که به نقدشوندگی بالا و معامله سریع نیاز دارند، جذاب است.
در صندوق‌های صدور و ابطالی، نقدشوندگی کمتر است، زیرا درخواست‌های ابطال به‌صورت مستقیم و از طریق خود صندوق انجام می‌شود و ممکن است بسته به حجم درخواست‌ها، تسویه آن‌ها با اندکی تاخیر انجام شود.

۴. کارمزدها در صندوق‌ های صدور ابطالی و ETF

در صندوق‌های قابل معامله، کارمزد خرید و فروش مشابه سهام است و در زمان معامله از طریق کارگزاری به آن تعلق می‌گیرد.
صندوق‌های صدور و ابطالی، کارمزد صدور و ابطال مخصوص خود را دارند که ممکن است به‌طور مستقیم از NAV کسر شده یا به صورت جداگانه دریافت شود. این کارمزد به ساختار هر صندوق بستگی دارد و در مقایسه با ETF ممکن است متفاوت باشد.

۵. سطح دسترسی و ثبت سفارش در صندوق‌های صدور ابطالی و ETF

صندوق‌های ETF برای خرید و فروش به کد بورسی نیاز دارند و سرمایه‌گذار می‌تواند از طریق هر کارگزاری آنلاین اقدام به معامله کند.
در مقابل، صندوق‌های صدور و ابطالی نیازی به کد بورسی ندارند و هر کسی می‌تواند بدون حساب کارگزاری، از طریق وب‌سایت صندوق‌ها یا به صورت حضوری در شعب کارگزاری‌ها اقدام به صدور یا ابطال واحدهای آن‌ها کند.

قیمت صدور و ابطال در صندوق‌های سرمایه‌گذاری چیست؟

قیمت صدور و ابطال واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری بر اساس خالص ارزش دارایی‌ها (NAV) محاسبه می‌شود. NAV نشان‌دهنده ارزش خالص دارایی‌های صندوق است که به صورت روزانه محاسبه می‌شود.

• قیمت صدور: برای خرید واحدهای جدید به مبلغی بیش از NAV نیاز است که شامل هزینه‌های مربوط به صدور و کارمزدهای مدیریتی می‌شود.

• قیمت ابطال: قیمت ابطال نیز بر اساس NAV محاسبه می‌شود، اما این قیمت معمولاً کمتر از NAV است، زیرا هزینه‌های مربوط به ابطال از مبلغ نهایی کسر می‌شود.

بهترین زمان برای صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری

بهترین زمان برای صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری به عوامل مختلفی بستگی دارد که باید با دقت توسط سرمایه‌گذار ارزیابی شوند. تصمیم برای ورود به صندوق (صدور) یا خروج از آن (ابطال) می‌تواند تأثیر زیادی بر سود و زیان داشته باشد و برای بهینه‌سازی بازده، بررسی دقیق شرایط بازار و اهداف مالی ضروری است.

1. بررسی وضعیت بازار و روند قیمت‌ها

وضعیت کلی بازار یکی از مهم‌ترین عواملی است که باید در نظر گرفته شود. در دوره‌های رونق و رشد اقتصادی، قیمت دارایی‌ها به طور معمول افزایش می‌یابد و ارزش واحدهای سرمایه‌گذاری نیز بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی، صدور واحدها می‌تواند به دلیل رشد مستمر قیمت‌ها سودآور باشد. از سوی دیگر، در زمان رکود یا کاهش قیمت‌ها، ابطال واحدها می‌تواند منجر به زیان شود، به‌خصوص در صندوق‌هایی که دارایی‌های آنها به‌طور مستقیم از وضعیت بازار سهام یا طلا تأثیر می‌پذیرد.

۲. شناسایی هدف مالی و زمان‌بندی شخصی

یکی دیگر از عواملی که باید در تصمیم‌گیری لحاظ شود، اهداف مالی و نیازهای نقدینگی فردی است. اگر هدف سرمایه‌گذار از ورود به صندوق، سوددهی در بلندمدت باشد، بهتر است به جای تمرکز بر نوسانات کوتاه‌مدت، سرمایه‌گذاری خود را ادامه دهد تا از رشد احتمالی آتی بهره‌مند شود. اما اگر سرمایه‌گذار به نقدینگی نیاز فوری دارد یا هدف او کسب سود کوتاه‌مدت است، در نظر گرفتن شرایط بازار به‌ویژه در دوره‌های صعودی و رشد قیمت‌ها مهم است.

۳. بررسی NAV و شرایط روزانه صندوق

ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) که معمولاً به‌صورت روزانه محاسبه و اعلام می‌شود، نشان‌دهنده ارزش واقعی واحدهای صندوق است. صدور واحدهای سرمایه‌گذاری زمانی که NAV پایین است، می‌تواند در بلندمدت به افزایش بازده کمک کند، چرا که با رشد NAV در آینده، ارزش واحدها بیشتر خواهد شد. در مقابل، اگر سرمایه‌گذار قصد ابطال واحدها را دارد، بهتر است این کار را زمانی انجام دهد که NAV در سطح بالایی قرار دارد تا سود بیشتری به دست آورد.

۴. تحلیل هزینه‌ها و کارمزدها

پیش از صدور یا ابطال، بررسی هزینه‌ها و کارمزدهای مربوط به این اقدامات نیز ضروری است. برخی از صندوق‌ها، به‌ویژه صندوق‌های صدور و ابطال، ممکن است برای ابطال زودهنگام واحدها هزینه بیشتری اعمال کنند. بنابراین، انتخاب زمان مناسب که با کمترین هزینه همراه باشد، می‌تواند به حفظ سود کمک کند.

۵. توجه به شرایط اقتصادی و نرخ تورم

شرایط اقتصادی و تورم نیز تاثیر زیادی بر بازده سرمایه‌گذاری دارند. در دوره‌های افزایش تورم، ارزش پول کاهش یافته و سرمایه‌گذاری در صندوق‌های با پشتوانه دارایی‌های واقعی، مانند طلا یا سهام، سودآورتر خواهد بود. در چنین مواقعی، ورود به صندوق‌های متناسب با این شرایط و خروج از صندوق‌های کم‌ریسک‌تر می‌تواند استراتژی مناسبی باشد.

مزایای و معایب صندوق‌های صدور و ابطال

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های صدور و ابطالی دارای مزایای متعددی است که برای بسیاری از سرمایه‌گذاران جذابیت دارند:

• انعطاف‌پذیری بالا: سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر زمان و بر اساس نیاز خود، درخواست صدور یا ابطال دهند.

• ریسک کمتر نسبت به سهام: این صندوق‌ها معمولاً دارای دارایی‌های مختلفی مانند اوراق بهادار و اوراق قرضه هستند که به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری کمک می‌کند.

• مدیریت حرفه‌ای: صندوق‌های صدور و ابطالی توسط مدیران متخصص مدیریت می‌شوند که با تحلیل‌های دقیق و استراتژی‌های خاص به حداکثر کردن بازدهی و کاهش ریسک کمک می‌کنند.

با وجود مزایای متعدد، صندوق‌های صدور و ابطالی نیز معایبی دارند که سرمایه‌گذاران باید پیش از سرمایه‌گذاری از آن‌ها آگاه باشند:

• نقدشوندگی کمتر: برخلاف صندوق‌های قابل معامله، صندوق‌های صدور و ابطالی تنها در زمان‌های مشخصی قابلیت صدور و ابطال دارند.

• هزینه‌های اضافی: سرمایه‌گذاران ممکن است در هنگام صدور و ابطال واحدها با هزینه‌های بیشتری روبه‌رو شوند که در برخی موارد می‌تواند سوددهی را تحت تاثیر قرار دهد.

• عدم دسترسی مستقیم به بازار: در این نوع صندوق‌ها، سرمایه‌گذاران نمی‌توانند در زمان دلخواه خود وارد یا از آن خارج شوند و باید طبق برنامه زمانی صندوق عمل کنند.

جمع‌بندی

صندوق‌های صدور و ابطالی یکی از گزینه‌های جذاب و انعطاف‌پذیر برای سرمایه‌گذارانی هستند که تمایل به ورود یا خروج آسان از بازار دارند، اما نقدشوندگی بالا برایشان اولویت نیست. این صندوق‌ها با مدیریت حرفه‌ای و کاهش ریسک نسبت به سرمایه‌گذاری مستقیم، به عنوان یک ابزار مالی مناسب برای سرمایه‌گذاری در بازار شناخته می‌شوند. سرمایه‌گذاران با در نظر گرفتن مزایا و معایب صندوق‌های صدور و ابطالی و مقایسه آن‌ها با دیگر انواع صندوق‌ها، می‌توانند گزینه مناسبی برای اهداف مالی خود انتخاب کنند.