تابلوخوانی چیست؟ آموزش تابلو خوانی و بازارخوانی
تابلوخوانی به مجموعه مهارت‌ها و ابزارهایی اشاره دارد که برای تحلیل داده‌های معاملات بازار سهام مورد استفاده قرار می‌گیرد. این داده‌ها از سامانه‌هایی مانند سایت TSETMC به دست می‌آیند و اطلاعات حیاتی از جمله قیمت سهام، حجم معاملات، نسبت خرید و فروش حقیقی و حقوقی، و تحرکات سرمایه‌گذاران را در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهند. تابلوخوانی و بازارخوانی از پراستفاده‌ترین روش‌های تحلیلی در بازار بورس ایران است که در این مقاله به بررسی کامل آن می‌پردازیم.
تابلوخوانی چیست؟
تابلوخوانی فرآیند بررسی و تحلیل داده‌های معاملاتی سهام است که از تابلو معاملاتی در بازار بورس به دست می‌آید. هدف اصلی تابلوخوانی، درک رفتار سرمایه‌گذاران و تشخیص روندهای آتی قیمت سهام است. معامله‌گران با استفاده از این تکنیک می‌توانند زمان مناسب برای خرید یا فروش سهم را تشخیص دهند. تابلوخوانی معمولاً به عنوان یکی از ابزارهای مکمل در کنار تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سایت TSETMC در بورس
سایت TSETMC یکی از مهم‌ترین ابزارهای آنلاین در بازار سرمایه ایران است که داده‌ها و اطلاعات جامع و لحظه‌ای از معاملات بورس و فرابورس را ارائه می‌دهد. این وب‌سایت به‌طور رسمی توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران اداره می‌شود و امکانات متعددی را برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. ویژگی‌ها و بخش‌های اصلی سایت TSETMC به شرح زیر است.
تابلو معاملات
این بخش نمایش کلیه معاملات سهام یک شرکت در طول روز است که شامل جزئیاتی از قبیل وضعیت سفارش‌ها، قدرت خریدار و فروشنده، و آخرین معاملات انجام‌شده می‌شود. نمای اولیه یک نماد بورسی مهم‌ترین، ابزار برای تحلیل تابلوخوانی است. در این تصویر همه اطلاعات مربوط به معاملات یک روز نماد منعکس می‌شود.
نمایش قیمت سهام
در این سایت می‌توانید قیمت لحظه‌ای سهام، تغییرات قیمت نسبت به روز قبل، بازه قیمتی روزانه و سالانه، و قیمت‌های باز و بسته شدن را مشاهده کنید.
مهم‌ترین نکته‌ای که باید در خصوص بخش قیمت تابلوی بورس درنظر گرفت این است که اگر یک سهم در حالت منفی باز شود و در مدت زمان اندکی وارد صف خرید شود و پس از آن سهم به سمت صفر تابلو رفته و با نزدیک شدن به ساعات پایانی معاملاتی، سهم به صف خرید متمایل شود؛ این اتفاق نشانه نمایش هوشمندانه بازیگران است. در کل افزایش یا کاهش‌های عجیب و غریبِ حجم معاملاتی یک سهم، نیاز به دقت و احتیاط بیشتری دارد.
اطلاعات حجم معاملات
سایت اطلاعاتی در مورد تعداد معاملات انجام‌شده، حجم سهام معامله‌شده، و ارزش ریالی معاملات هر سهم ارائه می‌دهد.
طبق اصول تابلو خوانی، ارزش معاملات و حجم معاملات یک نماد برای ادامه مسیر این نماد می‌تواند تعیین کننده باشد.
نکته مهمی که باید در مورد حجم معاملات درنظر داشته باشید این است که هرگز حجم معاملاتی روز بازگشایی سهمی که مدت‌ها بسته بود را معیار قرار ندهید. زمانی که یک سهم در یک دوره طولانی بسته باقی مانده باشد، در روز بازگشایی با سهامداران زیادی رو به رو خواهید بود که در صف فروش قرار دارند و این مورد ممکن است تحلیلگر را دچار خطا کند.
در قسمت دیگری از سایت، می‌توانید ستون خرید و فروش را و اردرگذاری افراد دیگر را مشاهده کنید و از این قسمت نیز می‌توان مواردی همچون اردر ترس را متوجه شد.
تغییرات حقیقی و حقوقی
یکی از قابلیت‌های مهم این سایت، نمایش میزان خرید و فروش افراد حقیقی و حقوقی است. این اطلاعات به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تحرکات سرمایه‌گذاران بزرگ (حقوقی‌ها) را تحلیل کنند.
در خصوص اطلاعات ارائه شده در مورد تغییرات حقیقی و حقوقی یک نماد، باید درنظر داشت که طبق اصول تابلو خوانی، نسبت خریدار به فروشنده، یکی از مهم‌ترین آیتم‌های تعیین کننده روند قیمت است؛ اما این شرط در بلند مدت به تنهایی کافی نخواهد بود و یا اگر در تابلوی یک سهم، حقوقی‌های زیادی سهم را فروخته و حقیقی‌های کمتری آن تعداد سهم را خریده‌اند؛ این یعنی قدرت خریداران حقیقی این سهم بالاست.
داده‌های مربوط به شاخص‌ها
TSETMC شاخص‌های کلیدی بازار، مانند شاخص کل، شاخص هم‌وزن، و شاخص‌های اختصاصی صنایع مختلف را به‌صورت لحظه‌ای به‌روزرسانی می‌کند و می‌توانید از داده‌های نمادهای بزرگ که در صفحه اول منعکس شده است استفاده کنید.
دسترسی به اطلاعات شرکت‌ها
از طریق این سایت می‌توانید به اطلاعات اساسی شرکت‌ها مانند شناسه نماد، صنعت مرتبط، ارزش بازار، EPS، و نسبت P/E دسترسی پیدا کنید.
مفاهیم مهم در تابلوخوانی
برای یادگیری تابلوخوانی و مهم‌ترین نکات آن بهتر است مفاهیمی را بررسی کنیم. از مهم‌ترین مفاهیم در تابلو خوانی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. قدرت خریدار و فروشنده در تابلوخوانی
قدرت خریدار و فروشنده به تعداد و حجم معاملات خریداران و فروشندگان حقیقی یا حقوقی اشاره دارد.
در تابلوی نماد وقتی خریداران تعداد کمتری دارند اما حجم بالاتری از سهام را خریداری می‌کنند، نشان‌دهنده وجود تقاضای قوی و احتمال رشد قیمت سهم است و در صورتی که تعداد فروشندگان کمتر باشد اما حجم فروش بالایی داشته باشند، ممکن است نشان‌دهنده فشار عرضه و کاهش قیمت باشد.
2. معاملات بلوکی در تابلوخوانی
معاملات بلوکی به خرید و فروش حجم بالایی از سهام در یک تراکنش بزرگ اشاره دارد که خارج از بازار عادی انجام می‌شود. معاملات بلوکی معمولاً توسط حقوقی‌ها یا سرمایه‌گذاران بزرگ انجام می‌شود و می‌تواند بر روند قیمت سهم تأثیرگذار باشد و مشاهده معاملات بلوکی می‌تواند نشان‌دهنده ورود یا خروج پول هوشمند به سهم باشد. این معاملات برای نمادهایی که ارزش معاملات آنها بیش از 2 میلیارد تومان و حجم معاملات آنها ۵۰ برابر محدودیت حجمی تعیین شده برای هر معامله در بازار عادی است.
3. ردگیری پول هوشمند در تابلوخوانی
پول هوشمند سرمایه‌ای است که توسط سرمایه‌گذاران بزرگ یا حرفه‌ای وارد بازار می‌شود و اغلب نشانه تغییرات عمده در روند سهام است. ورود پول هوشمند معمولاً با افزایش ناگهانی حجم معاملات و تقاضای قوی همراه است.
در تابلوخوانی، شناسایی این تغییرات می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا با روند بازار هماهنگ شوند. افرادی که در بازار، زودتر از افراد دیگر متوجه اتفاقات داخل سهم می‌شوند وارد بازار می‌شوند و با ردگیری ورود پول این افراد، می‌توان ورود پول هوشمند را در بازار متوجه شد.
4. رنج کشیدن در تابلوخوانی
رنج کشیدن به معنای انجام معاملات پی‌درپی و سنگین برای ایجاد تغییرات قیمتی است. رنج مثبت به معنای افزایش قیمت سهم با خریدهای سنگین و رنج منفی نیز به‌معنای کاهش قیمت سهم با فروش‌های سنگین است. این رفتار معمولاً توسط افراد یا نهادهای بزرگ انجام می‌شود تا روند قیمتی را به نفع خود تغییر دهند.
5. کد به کد کردن در تابلوخوانی
کد به کد به انتقال سهام از یک کد بورسی به کد دیگر (معمولاً بین کدهای حقیقی و حقوقی) اشاره دارد. این تکنیک معمولاً توسط سرمایه‌گذاران بزرگ برای جمع‌آوری سهم یا ایجاد فشار عرضه و تقاضا به‌منظور جلب توجه سایر فعالان بازار انجام می‌شود. شناسایی کد به کد در تابلوخوانی می‌تواند نشانه‌ای از برنامه‌های خاص در سهم (صعود و یا نزول آن) باشد. کدبه کد کردن دارای 4 حالت است کدبه‌کد حقوقی به حقیقی، کدبه‌کد حقوقی به حقوقی، کدبه‌کد حقیقی به حقیقی، کدبه‌کد حقیقی به حقوقی.
6. اردر ترس در تابلوخوانی
اردر ترس (Order Fear) یکی از تکنیک‌های روان‌شناسی و تاکتیکی در بازار بورس است که توسط برخی بازیگران بزرگ بازار برای تأثیرگذاری بر رفتار معامله‌گران خُرد استفاده می‌شود. در این روش، با ایجاد سفارش‌های سنگین خرید یا فروش در تابلو معاملات، احساس ترس یا هیجان به بازار القا می‌شود تا دیگر معامله‌گران تصمیمات عجولانه و احساسی بگیرند. مثلا در سفارش فروش، سفارشی بزرگ در قیمت‌های پایین‌تر از قیمت فعلی ثبت می‌شود تا به دیگران این پیام ارسال شود که فشار فروش بالا بوده و قیمت در حال کاهش است. این وضعیت ممکن است معامله‌گران خُرد را به فروش سریع‌تر سهامشان ترغیب کند.
اردر ترس را می‌توان از طریق مشاهده سفارش‌هایی با حجم بسیار بالا که به‌طور ناگهانی ظاهر شده و سپس لغو می‌شوند و یا وجود سفارش‌های بزرگ که تأثیری در روند واقعی قیمت ندارند (اصطلاحاً سفارشی که فقط برای نمایش است)، شناسایی کرد.
فواید تابلوخوانی
تابلوخوانی یکی از مهارت‌های کلیدی در بازار سرمایه است که به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند رفتار بازار و روند سهام را با دقت بیشتری تحلیل کنند. این مهارت با بررسی اطلاعات موجود در تابلو معاملات، مانند حجم معاملات، تعداد خریداران و فروشندگان، و روند قیمت‌ها، امکان تصمیم‌گیری آگاهانه‌تر را فراهم می‌کند. فواید تابلوخوانی در چند جنبه مختلف قابل بررسی است:
یکی از مهم‌ترین مزایای تابلوخوانی، شناسایی رفتار بازیگران بزرگ بازار است. با بررسی قدرت خریداران و فروشندگان یا الگوهای معاملاتی مانند کد به کد کردن، می‌توان ورود یا خروج سرمایه‌گذاران حقوقی و حرفه‌ای را تشخیص داد. این اطلاعات می‌تواند به سرمایه‌گذاران خُرد کمک کند تا تصمیمات خود را بر اساس تحرکات بزرگان بازار تنظیم کنند.
تابلوخوانی همچنین ابزار مناسبی برای تشخیص روندهای قیمتی در کوتاه‌مدت است. بررسی تغییرات ناگهانی در حجم معاملات یا حرکات قیمتی غیرمعمول، می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات احتمالی در روند سهم باشد. این اطلاعات به معامله‌گران کوتاه‌مدت کمک می‌کند تا از فرصت‌های لحظه‌ای بازار استفاده کنند.
یکی دیگر از فواید تابلوخوانی، شناسایی ورود یا خروج پول هوشمند است. ورود پول هوشمند معمولاً با افزایش تقاضا و حجم معاملات همراه است و می‌تواند نشانه‌ای از رشد آینده سهم باشد. به همین ترتیب، خروج پول هوشمند هشداردهنده‌ای برای کاهش احتمالی قیمت است.
تابلوخوانی همچنین در مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری نقش مهمی دارد. با تحلیل دقیق اطلاعات تابلو، سرمایه‌گذاران می‌توانند قبل از وقوع تغییرات شدید در قیمت، تصمیمات مناسبی برای خرید یا فروش اتخاذ کنند و از زیان‌های احتمالی جلوگیری کنند.
کدام روش تحلیل بهتر است؟
انتخاب بهترین روش تحلیل در بازار سرمایه بستگی به اهداف سرمایه‌گذاری، مدت‌زمان نگهداری سهام، و میزان تجربه و دانش سرمایه‌گذار دارد. تحلیل تکنیکال، بنیادی، و تابلوخوانی هر کدام ابزارهایی هستند که در شرایط خاص مزایا و محدودیت‌های خود را دارند. مقایسه این سه روش به درک بهتری از کاربرد آنها کمک می‌کند.
در تحلیل بنیادی به دنبال ارزیابی ارزش واقعی یک سهم بر اساس عوامل اقتصادی و مالی شرکت است. این روش برای سرمایه‌گذاران بلندمدت بسیار مناسب است. افرادی که به دنبال خرید سهامی هستند که ارزش ذاتی آن بیشتر از قیمت فعلی‌اش است، می‌توانند از این تحلیل بهره ببرند. با این حال، این روش زمان‌بر بوده و برای افرادی که قصد نوسان‌گیری دارند، چندان کاربردی نیست.
در تحلیل تکنیکال با بررسی داده‌های قیمتی و حجمی گذشته، الگوهایی را برای پیش‌بینی روند آینده شناسایی می‌کند. این روش برای معامله‌گران کوتاه‌مدت و میان‌مدت که قصد ورود و خروج بهینه از بازار را دارند، بسیار کارآمد است.
تابلوخوانی به بررسی رفتار بازار و داده‌های معاملاتی کوتاه‌مدت می‌پردازد. این روش برای نوسان‌گیران و افرادی که به دنبال شناسایی رفتار بازیگران بزرگ یا تغییرات سریع در روند بازار هستند، مناسب است. با این حال، تابلوخوانی نیازمند تجربه و توانایی شناسایی الگوهای خاص در معاملات است و معمولاً برای سرمایه‌گذاری بلندمدت توصیه نمی‌شود.
با این توضیحات اجمالی بر روی هر روش سوال اصلی این است که کدام روش برای تحلیل توصیه می‌شود؟ برای پاسخ به این سوال باید موارد زیر را درنظر گرفت.
برای سرمایه‌گذاری بلندمدت، تحلیل بنیادی بهترین گزینه است، زیرا دیدگاه جامعی از ارزش واقعی سهام ارائه می‌دهد. همچنین برای معاملات کوتاه‌مدت، تحلیل تکنیکال و تابلوخوانی ابزارهای کاربردی‌تری هستند.
ترکیب تحلیل بنیادی برای انتخاب سهام‌های مناسب و تحلیل تکنیکال و تابلوخوانی برای تعیین زمان ورود و خروج، رویکردی کامل‌تر و اثربخش‌تر است.
جمع‌بندی
تابلوخوانی یکی از ابزارهای مهم برای معامله‌گران در بازار سهام است که به تحلیل روندها و رفتار بازار کمک می‌کند. با تسلط بر مفاهیمی مانند قدرت خریدار و فروشنده، معاملات بلوکی، و ردیابی پول هوشمند، می‌توان از این ابزار برای شناسایی فرصت‌های معاملاتی استفاده کرد. با این حال، ترکیب تابلوخوانی با تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی می‌تواند استراتژی‌های معاملاتی مؤثرتری ایجاد کند.
