اوراق اجاره چیست و چه کاربردی در بازار سرمایه دارد؟

اوراق اجاره صکوک یکی از انواع اوراق قابل معامله محسوب می‌شود که هر ورقه آن نشان‌دهنده مالکیت فرد بر بخشی از دارایی است. دارندگان اوراق به صورت مشاع مالک دارایی هستند. در کشورهای اسلامی ابزارهای تامین مالی برای انتشار اوراق، صکوک نام دارند و یکی از مهمترین صکوک انتشار اوراق اجاره است. در این مقاله در خصوص ویژگی های اوراق اجاره، نحوه سرمایه گذاری بر روی آن و نحوه انتشار آن نکاتی ارائه می گردد. 

تعریف و ماهیت اوراق اجاره

اوراق اجاره، یکی از انواع اوراق بهادار به حساب می‌آید که دارندۀ آن مالک بخشی از دارایی است و بر اساس قرارداد اجاره، مدت قرارداد اجاره و سررسیدهای معین از اجاره‌بها منتفع می‌شود. فرض کنید شرکتی نیاز به دارایی دارد و حاضر است برای خرید آن بهره ای بپردازد. با توجه به اینکه پرداخت بهره در دسته نزول قرار می گیرد و از نظر شرعی حرام محسوب می شود، می تواند از اوراق اجاره استفاده کند. به این ترتیب که مالک دارایی، سرمایه گذاران می شوند  و  شرکت نیز به جای بهره ، اجاره بها به آن ها پرداخت می کند. در صکوک اجاره حق استفاده از منافع دارایی یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها، در برابر اجاره‌بها از مالک به شخص دیگری منتقل می‌شود. 

اوراق اجاره روش های مختلفی دارد. برای مثال، در اوراق اجاره تأمین دارایی، نهاد واسط با واگذار کردن اوراق به سرمایه‌گذاران، وجوه آن‌ها را جمع‌آوری و از طرف سرمایه‌گذاران دارایی مشخصی را از فروشنده خریداری کرده و به بانی (وام‌گیرنده) اجاره می‌دهد. در مقابل بانی متعهد می‌شود که در سررسید‌های معین، اجاره آن دارایی را به دارندگان اوراق بپردازد. در پایان مدت اوراق، نهاد واسط با فروش دارایی به بانی (یا فروشنده) اصل سرمایه سرمایه‌گذاران را از بانی دریافت کرده و به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کند.

نمونه ای از اوراق صکوک اجاره ( شرکت ریل پرداز سیر)

رویه اجرایی انتشار اوراق اجاره

1. شرکت یا بانی جهت مشخص نمودن شیوه تامین مالی به یکی از نهادهای دارای مجوز مشاوره عرضه مراجعه می نماید.
2. مشاور عرضه به نمایندگی از بانی، از سازمان بورس و اوراق بهادار موافقت اصولی تامین مالی از طریق انتشار اوراق اجاره را دریافت می نماید.
3. مشاور عرضه جهت تعیین نهاد واسط به شرکت مدیرت دارایی مرکزی مراجعه می نماید.پس از اخذ مجوز، نهادواسط برای تامین مالی از طرف بانی به انتشار صکوک اجاره مبادرت می‌ورزد.
4. نهاد واسط دارایی موجود را به بانی اجاره می دهد.
5. نهادواسط پرداختهای منظم اجاره بهای حاصل ازدارایی را بین سرمایه‌گذاران توزیع می‌نماید.
6. پس از پایان مدت اجاره وفروش دارایی به بانی، نهاد واسط مبلغ اسمی اوراق صکوک را به سپرده گذاران باز پرداخت می نماید.

معاملات اوراق اجاره

شرکت ناشر، اوراق اجاره را برای مرتبه اول از طریق یکی از نهادهای مالی همچون بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری و یا از طریق شرکت های بورس یا فرابورس می‌فروشد. بنابراین جهت خرید اوراق اجاره بایستی از شیوه انتشار اوراق آگاهی  یافت. معمولاً ارزش اسمی این اوراق یک‌میلیون ریال است که با پرداخت مبلغ مدنظر، تعداد مشخصی از این اوراق را در اختیار سهامدار است. در تصویر زیر آگهی پذیره نویسی و انتشار این اوراق قرار گرفته است. 

آگهی اوراق اجاره

صفحه معاملاتی اوراق اجاره در سایت tsetmc نیز  در تصویر زیر قابل مشاهده است. 

معامله بر روی اوراق اجاره