سال مالی چیست و چگونه در شرکت‌های مختلف محاسبه میشود؟

سال مالی چیست

سال مالی شرکت‌ (Fiscal year/Financial years)، یک بازه زمانی یک ساله با آغاز و پایان مشخص برای ارائه صورت‌های مالی مانند تراز‌نامه، سود و زیان و گردش وجوه نقد است. این سال می تواند همانند سال شمسی از ابتدای سال تا انتهای سال باشد یا هر بازه خاص دیگری باشد. انتخاب سال مالی در اختیار مجمع شرکت است و معمولا آن را بر اساس سال مالی شرکت های همگروه انتخاب می کنند. به عنوان نمونه اکثر شرکت های کارگزاری سال مالی منتهی به 31 شهریور یا 29 اسفند دارند که شرکت کارگزاری تازه تاسیس نیز معمولا از این روند پیروی می کند. 

نحوه محاسبه زمان سال مالی

همان‌طور که اشاره شد، آغاز و پایان سال مالی برای شرکت‌های مختلف متفاوت است. سال مالی بیشتر شرکت‌های حاضر در بورس متناسب با سال تقویمی بوده و از ابتدای فروردین ماه تا انتهای اسفند در نظر گرفته می‌شود؛ برخی از شرکت ها نیز بازه‌های 12 ماهه دیگری نظیر ابتدای مهرماه تا پایان شهریور سال بعد و همچنین ابتدای دی تا پایان آذر ماه سال آینده را سال مالی خود کردند. گزارشات مبتنی بر صورت های مالی همه بر اساس سال مالی آن ها است. 

شرکت‌ها می‌توانند با برگزاری مجمع فوق‌العاده، زمان آغاز و پایان سال مالی خود را به بازه جدیدی تغییر دهند. این موضوع می‌تواند ناشی از تغییر استراتژی آن‌ها باشد.

گزارش صورت سود و زیان مربوط به سال مالی منتهی به 29 اسفند 1401 شرکت سیمان غرب

ترازنامه یا صورت وضعیت مالی شرکت پتروشیمی تخت جمشید که سال مالی منتهی به 31 شهریور دارد 
 

سال مالی برخی از هلدینگ ها  و شرکت های سرمایه گذاری نیز معمولا چند ماه بعد از سال مالی شرکت های زیرمجموعه است. دلیل این موضوع این است که هلدینگ ها بخش عمده ای از سودشان از سود نقدی یا dps شرکت های زیرمجموعه هست، شرکت های سرمایه گذاری نیز بخشی از سودشان از همین مسیر است؛ در نتیجه ابتدا باید شرکت های زیرمجموعه مجمع خود را بگذارند و تقسیم سود ها مشخص شود و سپس صورت های مالی هلدینگ یا شرکت سرمایه گذاری بالاسری ارائه شود و  مجمع برگزار شود. 

صورت جریان های نقدی برای هلدینگ سیمانی سفارس که سال مالی آن منتهی به 31 اردیبهشت است

دلیل اهمیت سال مالی برای شرکت ها

انتخاب سال مالی به خودی خود برای شرکت ها اهمیت ویژه ای ندارد و همانطور که عنوان شد بر اساس شرکت های همگروه معمولا انتخاب می شود اما طبق قانون تجارت، شرکت‌ها موظف هستند مجمع عمومی عادی سالیانه خود را حداکثر تا چهار ماه بعد از اتمام سال مالی، برگزار کنند. هم چنین بر اساس قانون تجارت شرکت ها موظف هستند تا 8 ماه بعد از برگزاری مجمع سود خود را پرداخت کنند و البته مطابق با آخرین اصلاحیه اساسنامه ناشران ثبت‌شده نز سازمان بورس، لازم است سود نقدی سهامداران نیز حداکثر تا چهار ماه بعد از تشکیل مجمع عمومی سالیانه به آن‌ها پرداخت شود. در نتیجه اقدامات بعد از سال مالی برای مدیرعامل، اعضای هیات مدیره و مدیر مالی شرکت ها بسیار مهم خواهد بود. 

تفاوت سال مالی و دوره مالی

شرکت ها می توانند در سال مالی مشخص شده گزارشات دوره ای نیز ارائه دهند، با بررسی گزارش‌هایی که در یک دوره مالی (Accounting Period) مشخص ارائه شده‌اند، می‌توان در بازه زمانی کوتاه‌تری نسبت به سال مالی از عملکرد شرکت مطلع شد. مزیت این موضوع در مورد شرکت‌های بورسی، پررنگ‌تر بوده و علت آن تحلیل به‌موقع سهام یک شرکت و اتخاذ تصمیم برای خرید یا فروش آن است. همچنین، معامله‌گران می‌توانند با مقایسه گزارشات در بازه زمانی مشابه سال گذشته، عملکرد شرکت را مورد ارزیابی دقیق‌تری قرار دهند. به عنوان مثال شرکتی که ادعا می کند تا انتهای سال 300 میلیارد تومان سود می سازد علی القاعده در گزارش 6 ماهه خود می بایست حدود نیمی از سود را ساخته باشد یا دلیل قانع کننده ای برای انجام نشدن آن داشته باشد.

مهمترین تفاوت میان سال مالی و دوره مالی، زمان آغاز و پایان این دوره‌هاست. سال مالی شرکت‌ها به مدت 12 ماه است؛ اما دوره مالی بازه‌های زمانی کوچک‌تری (3، 6 و 9 ماهه) را شامل می‌شود. در واقع، می‌توان گفت یک سال مالی از چندین دوره مالی مختلف تشکیل شده است. شرکت های پذیرفته شده در بورس موظف هستند گزارشات 6 ماهه و پایان سال را به صورت حسابرسی شده ارائه دهند. هم چنین گزارشات دوره ای 3 و 9 ماهه  غیر حسابرسی را نیز ارائه دهند. در کنار آن گزارشات تولید و فروش ماهانه را در کدال بارگزاری کنند. بنابراین یک شرکت دست کم 16 گزارش میان دوره ای را به سهامداران خود ارائه می دهد. 

گزارش دوره ای 6 ماهه شرکت سغرب که حسابرسی نیز شده است
 

نمونه ای از گزارشات ارائه شده در کدال برای یک شرکت 
 

جمع بندی

انتخاب سال مالی برای شرکت یک موضوع خیلی خاص و پیچیده ای نیست. اما تحلیل گران لازم است در بررسی عملکرد شرکت، به سال مالی  آن شرکت نیز توجه کنند و مدیران شرکت ها نیز می بایست به اقدامات بعد از اتمام سال مالی دقت ویژه ای داشته باشند.