صندوق‌ پوشش ریسک (Hedge Funds) و انواع آن

در این مقاله، به بررسی صندوق‌های پوشش ریسک، ساختار و ویژگی‌های آن‌ها، و نیز تفاوت‌های آن‌ها با دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک می‌پردازیم. صندوق‌های پوشش ریسک (Hedge Funds) برای افزایش بازده و کاهش ریسک در سرمایه‌گذاری‌ها ایجاد شده‌اند و از استراتژی‌های متنوع و پیشرفته‌ای مانند استفاده از مشتقات، معاملات فروش استقراضی و اهرم‌های مالی بهره می‌برند. این نوع از صندوق‌ها به دلیل پیچیدگی و سطح بالای تخصص مورد نیاز، معمولاً برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای مناسب هستند.
این صندوق‌ها در ایران راه‌اندازی نشده است و در این مقاله به عنوان یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری به آن می‌پردازیم.

صندوق پوشش ریسک چیست؟

صندوق‌ های پوشش ریسک نوعی صندوق‌ سرمایه گذاری هستند که هدف اصلی آن‌ها به حداکثر رساندن بازده و مدیریت ریسک با استفاده از استراتژی‌های غیر مرسوم است. برخلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک که به طور سنتی در سهام و اوراق قرضه سرمایه‌گذاری می‌کنند، صندوق‌های پوشش ریسک از ابزارهای مالی متنوعی همچون معاملات آتی، فروش استقراضی و قراردادهای اختیار استفاده می‌کنند.

انواع صندوق‌های پوشش ریسک

صندوق‌های پوشش ریسک انواع مختلفی دارند که بر اساس رویکردهای سرمایه‌گذاری آن‌ها دسته‌بندی می‌شوند:

1. صندوق‌های پوشش ریسک سهامی (Equity Hedge Funds): این صندوق‌ها با تمرکز بر بازارهای سهام، به دنبال فرصت‌هایی برای سودآوری در شرایط مختلف بازار هستند.

2. صندوق‌های کلان جهانی (Global Macro Funds): این صندوق‌ها در سطح جهانی فعالیت می‌کنند و بر اساس تحلیل کلان اقتصادی در بازارهای مختلف مانند ارزها، کالاها و اوراق قرضه سرمایه‌گذاری می‌کنند.

3. صندوق‌های پوشش ریسک مبتنی بر فرصت‌های رویدادی (Event-Driven Funds): این صندوق‌ها روی رویدادهای خاصی مانند ادغام‌ها، خرید و فروش شرکت‌ها یا تجدید ساختار مالی سرمایه‌گذاری می‌کنند.

ویژگی‌های صندوق‌های پوشش ریسک

صندوق‌های پوشش ریسک (Hedge Funds) به دلیل ماهیت خاص و پیچیده خود ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی دارند که آن‌ها را از سایر انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها عبارتند از:

1. استفاده از اهرم مالی: صندوق‌های پوشش ریسک برای افزایش بازده سرمایه‌گذاری، از اهرم مالی بهره می‌گیرند. این کار به آن‌ها امکان می‌دهد با استفاده از سرمایه‌های قرضی، حجم سرمایه‌گذاری‌ها را افزایش داده و سود بالقوه بیشتری کسب کنند. البته استفاده از اهرم مالی همچنین به معنای افزایش ریسک است.

2. انعطاف‌پذیری در سرمایه‌گذاری: صندوق‌های پوشش ریسک دارای انعطاف‌پذیری بالایی در انتخاب نوع دارایی‌ها و بازارهای سرمایه‌گذاری هستند. این صندوق‌ها می‌توانند به راحتی در انواع دارایی‌ها از جمله سهام، اوراق قرضه، ارزها، کالاها و حتی املاک سرمایه‌گذاری کنند.

3. تنوع استراتژی‌های سرمایه‌گذاری: یکی از ویژگی‌های برجسته این صندوق‌ها، استفاده از استراتژی‌های متنوع سرمایه‌گذاری است. صندوق‌های پوشش ریسک به استراتژی‌هایی همچون آربیتراژ، فروش استقراضی، معاملات آتی و مشتقات تکیه می‌کنند که باعث می‌شود از فرصت‌های سودآوری مختلف در شرایط بازارهای متفاوت بهره‌برداری کنند.

4. مناسب برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و کلان: به دلیل سطح پیچیدگی، حداقل سرمایه بالا و ساختار سرمایه‌گذاری خاص، این صندوق‌ها بیشتر برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، نهادی یا افراد کلان‌سرمایه‌گذار مناسب هستند.

5. کارمزدهای بالاتر: صندوق‌های پوشش ریسک معمولاً کارمزدهای مدیریتی و عملکردی بالاتری نسبت به سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارند. کارمزد عملکرد (Performance Fee) که درصدی از سود صندوق است، یکی از منابع درآمد این صندوق‌ها به‌شمار می‌رود و مدیران صندوق‌ها را به دنبال بازدهی بهتر تشویق می‌کند.

6. ریسک بالا و پاداش بالقوه زیاد: صندوق‌های پوشش ریسک به دلیل استفاده از استراتژی‌های خاص و اهرم مالی، با ریسک بالایی همراه هستند، اما در عین حال فرصت کسب بازده‌های بالاتر را نیز فراهم می‌کنند. این ریسک بالا می‌تواند برای برخی سرمایه‌گذاران جذاب باشد.

7. هدف‌گذاری بر بازدهی مطلق: برخلاف بسیاری از صندوق‌های دیگر که عملکردشان بر اساس مقایسه با شاخص‌ها سنجیده می‌شود، صندوق‌های پوشش ریسک به دنبال دستیابی به بازدهی مطلق هستند، به این معنا که تلاش می‌کنند در هر شرایطی (رونق یا رکود بازار) بازدهی مثبت داشته باشند.

8. انعطاف در فروش استقراضی: این صندوق‌ها امکان استفاده از فروش استقراضی را دارند، به این معنی که از کاهش قیمت دارایی‌ها نیز می‌توانند سود کسب کنند. این قابلیت به آن‌ها اجازه می‌دهد از نوسانات بازار در هر دو جهت صعود و نزول بهره‌برداری کنند.

این ویژگی‌ها صندوق‌های پوشش ریسک را به گزینه‌ای پیشرفته‌تر برای سرمایه‌گذاری تبدیل کرده‌اند که در شرایط نوسانی بازارها می‌توانند بازدهی قابل توجهی داشته باشند.

بیشتر بخوانید: ضریب آلفا و بتا در صندوق‌های سرمایه گذاری

راهبردهای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های پوشش ریسک

راهبردهای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های پوشش ریسک (Hedge Funds) به منظور دستیابی به بازدهی بالاتر با کاهش ریسک به کار گرفته می‌شوند. این راهبردها می‌توانند بسیار متنوع و پیچیده باشند و بسته به نوع بازار و شرایط اقتصادی، مدیران صندوق‌ها از آن‌ها استفاده می‌کنند. در ادامه، مهم‌ترین راهبردهای سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها آورده شده است:

1. آربیتراژ (Arbitrage):در این راهبرد، صندوق‌های پوشش ریسک از اختلافات قیمت در بازارهای مختلف بهره‌برداری می‌کنند. به عنوان مثال، ممکن است یک دارایی در دو بازار مختلف با قیمت‌های متفاوت معامله شود. صندوق‌های پوشش ریسک با خرید دارایی در بازار ارزان و فروش آن در بازار گران‌تر، سود کسب می‌کنند.
   آربیتراژ می‌تواند در حوزه‌های مختلفی همچون آربیتراژ ارز، آربیتراژ نرخ بهره و آربیتراژ در بازارهای مالی وجود داشته باشد.

2. استراتژی فروش استقراضی (Short Selling): در این استراتژی، صندوق‌ها اقدام به فروش اوراق بهادار می‌کنند که در حال حاضر مالک آن‌ها نیستند. هدف این است که دارایی در آینده با قیمت کمتری خریداری شده و از تفاوت قیمت سود کسب شود.
   صندوق‌های پوشش ریسک از این استراتژی برای بهره‌برداری از روند نزولی قیمت‌ها یا حباب‌های بازار استفاده می‌کنند.

3. استراتژی ترکیب دارایی‌ها (Asset Allocation): در این استراتژی، صندوق‌ها سبدی از دارایی‌ها با ویژگی‌های مختلف (مثل سهام، اوراق قرضه، کالاها، و مشتقات) ایجاد می‌کنند تا ریسک کلی صندوق کاهش یابد. این استراتژی به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد که از شرایط مختلف بازار بهره‌برداری کنند. هدف این استراتژی، مدیریت ریسک و دستیابی به بازدهی مطلوب در بلندمدت است.

4. استراتژی استفاده از مشتقات (Derivatives): صندوق‌های پوشش ریسک به طور گسترده از ابزارهای مشتقه همچون قراردادهای آتی، اختیار معامله و قراردادهای swap برای پوشش ریسک یا کسب بازدهی استفاده می‌کنند.
   این ابزارها به صندوق‌ها این امکان را می‌دهند که با حداقل سرمایه‌گذاری اولیه، از نوسانات قیمت دارایی‌ها بهره‌برداری کنند.

مزایا و معایب صندوق‌های پوشش ریسک

صندوق‌های پوشش ریسک (Hedge Funds) به عنوان یکی از ابزارهای پیچیده و پیشرفته در دنیای سرمایه‌گذاری، مزایا و معایب خاص خود را دارند.
مزایا صندوق‌های پوشش ریسک به شرح زیر است:

1. بازدهی بالاتر: یکی از بزرگ‌ترین مزایای صندوق‌های پوشش ریسک، پتانسیل بازدهی بالا است. با استفاده از استراتژی‌های مختلف مانند فروش استقراضی، استفاده از اهرم مالی و آربیتراژ، این صندوق‌ها قادرند بازدهی‌های بالاتری نسبت به صندوق‌های سنتی (مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک) کسب کنند.

2. تنوع استراتژی‌ها: صندوق‌های پوشش ریسک از استراتژی‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند که به آن‌ها این امکان را می‌دهد که در هر شرایط بازار (افزایشی، کاهشی یا ثابت) سودآوری داشته باشند. این صندوق‌ها می‌توانند هم در بازارهای صعودی و هم نزولی موفق عمل کنند.

3. پوشش ریسک: از آنجا که صندوق‌های پوشش ریسک قادر به استفاده از ابزارهای مشتقه برای مدیریت ریسک هستند، می‌توانند ریسک سرمایه‌گذاری‌های خود را به‌طور مؤثر مدیریت کنند. به‌عنوان مثال، صندوق‌ها می‌توانند با استفاده از قراردادهای آتی یا اختیار معامله (options) ریسک‌های مرتبط با تغییرات قیمت‌ها را پوشش دهند.

4. نظارت حرفه‌ای: صندوق‌های پوشش ریسک توسط مدیران حرفه‌ای با تجربه بالا اداره می‌شوند که از تحلیل‌های بازار و تکنیک‌های پیشرفته برای شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. این مدیران، با تکیه بر استراتژی‌های مبتنی بر داده و تحقیقات دقیق، تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری بهینه‌ای می‌کنند.

5. انعطاف‌پذیری بالا: این صندوق‌ها از لحاظ ساختار و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری انعطاف‌پذیر هستند. مدیران صندوق‌ها می‌توانند به راحتی استراتژی‌های مختلف را برای تطابق با شرایط اقتصادی و بازار به کار گیرند و به سرمایه‌گذاران بهترین فرصت‌های سودآوری را ارائه دهند.

6. امکان استفاده از اهرم مالی: صندوق‌های پوشش ریسک می‌توانند از اهرم مالی برای افزایش بازدهی استفاده کنند. این به آن‌ها این امکان را می‌دهد که با سرمایه کمتری سود بیشتری کسب کنند، اما این اقدام به‌طور همزمان ریسک را نیز افزایش می‌دهد.

همچنین معایب این صندوق‌ها نیز عبارتند از:

1. هزینه‌های بالای مدیریت و کارمزدها: یکی از بزرگ‌ترین معایب صندوق‌های پوشش ریسک، هزینه‌های بالای آن‌ها است. این صندوق‌ها معمولاً کارمزدهای بالاتری دارند، از جمله کارمزد مدیریت سالانه و کارمزد عملکرد (Performance Fee) که معمولاً یک درصد از سود کسب‌شده است. این هزینه‌ها می‌توانند بازده سرمایه‌گذاری را تحت تاثیر قرار دهند.

2. ریسک بالای سرمایه‌گذاری: صندوق‌های پوشش ریسک به دلیل استفاده از استراتژی‌های پیچیده و ابزارهای مالی مشتقه، معمولاً ریسک بیشتری دارند. استفاده از اهرم مالی و فروش استقراضی می‌تواند به زیان‌های قابل توجهی منجر شود، به‌ویژه در صورت پیش‌بینی نادرست روند بازار.

3. نوسانات بالا: بازده صندوق‌های پوشش ریسک به شدت تحت تأثیر تغییرات بازار قرار دارد و ممکن است نوسانات بالایی را تجربه کنند. این نوسانات ممکن است برای سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای که تحمل ریسک پایین دارند، مشکل‌ساز باشد.

4. ریسک مربوط به نقدشوندگی: برخی از صندوق‌های پوشش ریسک ممکن است نقدشوندگی کمتری داشته باشند. این به این معنا است که ممکن است سرمایه‌گذار نتواند در زمان نیاز به راحتی واحدهای سرمایه‌گذاری خود را نقد کند و مجبور باشد صبر کند تا زمان خاصی برای ابطال واحدها فرا برسد.

صندوق پوشش ریسک در مقایسه با صندوق سرمایه‌گذاری مشترک

صندوق پوشش ریسک و صندوق سرمایه‌گذاری مشترک هر دو از ابزارهای سرمایه‌گذاری مهم و پرکاربرد در بازارهای مالی هستند، اما این دو صندوق از نظر استراتژی‌های سرمایه‌گذاری، ریسک، هزینه‌ها و سایر ویژگی‌ها تفاوت‌های قابل توجهی دارند. در ادامه به مقایسه این دو صندوق از جنبه‌های مختلف پرداخته خواهد شد.

بیشتر بخوانید: ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری

1. هدف و استراتژی سرمایه‌گذاری

صندوق پوشش ریسک صندوق‌های پوشش ریسک به‌طور کلی به دنبال کسب بازدهی بالا و محافظت از سرمایه در برابر نوسانات بازار هستند. این صندوق‌ها از استراتژی‌های پیچیده‌ای مانند استفاده از اهرم مالی (Leverage)، فروش استقراضی، خرید ابزارهای مشتقه و آربیتراژ برای بهره‌برداری از فرصت‌های بازار استفاده می‌کنند درصورتی که صندوق سرمایه‌گذاری مشترک صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، برخلاف صندوق‌های پوشش ریسک، استراتژی‌های ساده‌تری دارند و بیشتر بر خرید و نگهداری سبدی از سهام، اوراق بهادار و سایر دارایی‌ها تمرکز دارند. هدف این صندوق‌ها حفظ و افزایش سرمایه به‌صورت پایدار در بلندمدت است.

2. ریسک و بازدهی

صندوق‌های پوشش ریسک معمولاً ریسک بالاتری دارند، زیرا از استراتژی‌های پیچیده و ابزارهای مالی پرریسک استفاده می‌کنند. در عوض، این صندوق‌ها پتانسیل بازدهی بالاتری نیز دارند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک معمولاً ریسک کمتری دارند. چون این صندوق‌ها در دارایی‌های متنوعی سرمایه‌گذاری می‌کنند و استراتژی‌های مدیریت ریسک متوازن‌تری دارند.

3. هزینه‌ها و کارمزد

صندوق‌های پوشش ریسک معمولاً کارمزدهای بالاتری دارند. این صندوق‌ها علاوه بر کارمزد ثابت (که معمولاً حدود 2 درصد از دارایی‌ها است)، کارمزد عملکرد نیز دریافت می‌کنند. اما صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک معمولاً هزینه‌های کمتری دارند. این صندوق‌ها کارمزد مدیریت سالانه کمتری (معمولاً بین 0.5 تا 1.5 درصد) دریافت می‌کنند و هزینه‌های دیگر آن‌ها نیز نسبت به صندوق‌های پوشش ریسک پایین‌تر است.

4.دسترسی به سرمایه‌گذار

صندوق‌های پوشش ریسک معمولاً به سرمایه‌گذاران نهادی یا افراد با دارایی‌های زیاد اختصاص دارند. سرمایه‌گذاران برای مشارکت در این صندوق‌ها باید دارای سرمایه‌گذاری بالای حداقل ۱ میلیون دلار یا بیشتر باشند درصورتی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک برای عموم مردم قابل دسترس هستند. سرمایه‌گذاران می‌توانند با مبالغ کوچک (حتی چند صد هزار تومان) در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنند. این صندوق‌ها به‌طور گسترده از طریق بانک‌ها، کارگزاری‌ها و پلتفرم‌های آنلاین در دسترس هستند.

5. نقدشوندگی

صندوق‌های پوشش ریسک معمولاً نقدشوندگی کمتری دارند. بسیاری از این صندوق‌ها محدودیت‌هایی برای ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری دارند و سرمایه‌گذاران ممکن است مجبور شوند تا مدت زمان معینی برای برداشت سرمایه خود صبر کنند. علاوه بر این، بسیاری از صندوق‌های پوشش ریسک دارای محدودیت‌های ماهانه یا سه ماهه برای ابطال وجوه هستند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک معمولاً نقدشوندگی بالاتری دارند. سرمایه‌گذاران می‌توانند هر زمان که بخواهند واحدهای سرمایه‌گذاری خود را بفروشند و وجه آن را دریافت کنند. البته بسته به نوع صندوق ممکن است زمان تسویه متفاوت باشد، ولی به‌طور کلی این صندوق‌ها نقدشوندگی بالایی دارند.

6. مدیریت

صندوق‌های پوشش ریسک معمولاً توسط یک مدیر حرفه‌ای با اختیار کامل برای اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری اداره می‌شوند. این مدیران به‌دنبال پیدا کردن فرصت‌های خاص در بازار و اعمال استراتژی‌های پیچیده برای بهره‌برداری از این فرصت‌ها هستند اما صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک معمولاً توسط یک هیئت مدیره و تیم‌های مختلف از مدیران سرمایه‌گذاری مدیریت می‌شوند. این تیم‌ها بر اساس اصول مدیریت ریسک و حفظ سرمایه، تصمیمات خود را اتخاذ می‌کنند و به‌طور کلی استراتژی‌های آن‌ها ساده‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر است.

جمع‌بندی

صندوق‌های پوشش ریسک ابزاری قدرتمند برای سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک هستند، اما پیچیدگی و ریسک بالای آن‌ها استفاده از آن‌ها را به سرمایه‌گذاران حرفه‌ای محدود می‌کند. این صندوق‌ها می‌توانند در بازارهای پرنوسان عملکرد خوبی داشته باشند و از طریق استراتژی‌های متنوع به سرمایه‌گذاران کمک کنند تا بازدهی بیشتری کسب کنند. به همین دلیل، سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها نیاز به دقت و دانش عمیقی دارد تا ریسک‌ها و بازدهی به درستی مدیریت شوند.