تحلیل بنیادی چیست؟ آموزش تحلیل فاندامنتال

تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis) یکی از پایه‌ای‌ترین روش‌های ارزیابی و سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی است که بر مبنای بررسی عملکرد اقتصادی، مالی و مدیریتی شرکت‌ها و همچنین عوامل کلان اقتصادی انجام می‌شود. این روش به سرمایه‌گذاران بنیادی کمک می‌کند تا ارزش واقعی دارایی‌ها را شناسایی کرده و تصمیمات آگاهانه‌تر و برپایه صورت‌های مالی شرکت‌ها، برای سرمایه‌گذاری بگیرند.

با توجه به اهمیت تحلیل بنیادی در میان فعالان بازارهای مالی، آشنایی کامل با مفاهیم و مراحل آن به یکی از الزامات موفقیت در سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. در این مقاله، به بررسی تاریخچه تحلیل بنیادی، مفاهیم اصلی، گام‌ها و رویکردهای آن، و همچنین روش‌های ارزش‌گذاری و ابزارهای مرتبط پرداخته می‌شود تا دیدی جامع و کاربردی برای استفاده در بازارهای مالی ارائه گردد.

تاریخچه تحلیل بنیادی

تحلیل بنیادی به عنوان یکی از روش‌های ارزیابی دارایی‌ها، ریشه در مفاهیمی دارد که از ابتدای قرن بیستم توسعه یافته‌اند. این روش ابتدا توسط بنجامین گراهام (Benjamin Graham) و دیوید داد (David Dodd)، استادان دانشکده بازرگانی کلمبیا، معرفی شد. در سال 1934، این دو اقتصاددان کتاب معروف خود به نام "تحلیل امنیتی" (Security Analysis) را منتشر کردند، که به نوعی سنگ بنای تحلیل بنیادی مدرن به شمار می‌رود. در آن زمان، بحران اقتصادی بزرگ (Great Depression) در آمریکا بسیاری از سرمایه‌گذاران را به ارزیابی دقیق‌تر ارزش شرکت‌ها سوق داد. گراهام و داد تلاش کردند تا چارچوبی ارائه دهند که سرمایه‌گذاران بتوانند با تحلیل اطلاعات مالی و اقتصادی شرکت‌ها، ارزش واقعی سهام را مشخص کرده و از سرمایه‌گذاری‌های پرخطر اجتناب کنند.

تحلیل بنیادی طی دهه‌های بعد، با پیشرفت فناوری و دسترسی گسترده‌تر به اطلاعات، تکامل یافت. امروزه، این روش به طور گسترده در بازارهای مالی جهانی و همچنین در بازارهای داخلی ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با رویکردی آگاهانه‌تر، ارزش‌گذاری دقیق‌تر و تصمیمات هوشمندانه‌تری در سرمایه‌گذاری‌های خود داشته باشند.

نتیجه استفاده از تحلیل بنیادی بر فعالیت معاملاتی

استفاده از تحلیل بنیادی در فعالیت‌های معاملاتی می‌تواند تأثیرات مهمی بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و معامله‌گران داشته باشد. این روش، با تمرکز بر ارزیابی ارزش ذاتی دارایی‌ها و شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری، راهی را فراهم می‌کند که افراد بتوانند سرمایه خود را بهینه تخصیص دهند و از ریسک‌های غیر ضروری جلوگیری کنند.

استفاده از تحلیل بنیادی کمک می‌کند تا تحلیلگران بر اساس داده‌های واقعی و عوامل اقتصادی موثر بر سهم، آن را انتخاب کنند.
تحلیلگران بنیادی، به جای بهره‌مندی از سودها و نوسانات کوتاه مدت، ارزش واقعی دارایی‌ها را درنظر می‌گیرند .

سهام بنیادی ارزش واقعی سهم را به معامله‌گر نشان می‌دهد بنابراین می‌تان فهمید که سهم کمتر یا بیشتر از ارزش ذاتی معامله می‌شود یا نه. تحلیل بنیادی به بررسی عوامل مالی، مدیریتی، و ریسک‌های مرتبط با شرکت‌ها می‌پردازد به همین دلیل، باعث کاهش ریسک های ناشی از سرمایه‌گذاری خواهد شد.

 معامله‌گران در تحلیل بنیادی عوامل اقتصادی کلان مثل نرخ بهره، تورم و یا سیاست‌های پولی را مطالعه می‌کنند که این موضوع کمک می کند روندهای بازار را در بلند مدت پیش بینی کنند

گام‌های موثر در تحلیل بنیادی چیست؟

تحلیل بنیادی یکی از روش‌های اصلی برای ارزیابی وضعیت یک شرکت یا صنعت است و هدف آن شناسایی ارزش ذاتی دارایی‌ها از طریق بررسی عوامل مختلف اقتصادی، مالی و مدیریتی است. برای انجام تحلیل بنیادی، باید گام‌های زیر به طور دقیق طی شود:

1. تحلیل اقتصادی

تحلیل بنیادی با بررسی عوامل اقتصادی کلان آغاز می‌شود. این مرحله شامل ارزیابی محیط اقتصادی است که شرکت یا صنعت در آن فعالیت می‌کند. عوامل کلیدی که در این مرحله مورد بررسی قرار می‌گیرند نرخ تورم، نرخ بهره، رشد تولید ناخالص داخلی (GDP)، سیاست‌های پولی و مالی دولت و نرخ ارز و تأثیر آن بر کسب‌وکارها هدف این تحلیل، درک شرایط کلی اقتصادی و شناسایی فرصت‌ها و چالش‌هایی است که می‌توانند بر عملکرد شرکت یا صنعت تأثیر بگذارند.

2. تحلیل مالی

این گام شامل بررسی وضعیت مالی شرکت است و از طریق ارزیابی گزارش‌های مالی انجام می‌شود.
عناصر مهمی که در تحلیل مالی نیاز است بررسی شود ترازنامه (برای بررسی دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام) ،صورت سود و زیان (برای ارزیابی درآمدها، هزینه‌ها و سودآوری) و صورت جریان وجوه نقد (برای تحلیل نقدینگی و توان شرکت در مدیریت جریان‌های مالی) است که در این مرحله ثبات مالی و سودآوری شرکت ارزیابی می‌شود.

3. تحلیل مدیریتی

یکی دیگر از گام‌ها، بررسی مدیریت شرکت است. چرا که تصمیمات مدیریتی نقش مستقیمی در موفقیت یا شکست شرکت ایفا می‌کند.
در این مرحله، تجربه و سابقه تیم مدیریت، استراتژی‌های مدیریتی،تعهد مدیریت به منافع سهام‌داران و شفافیت اطلاعاتی و پاسخگویی بررسی می‌شود. معمولا تحلیل‌های مدیریتی از اتفاقات و رفتاران مدیران شرکت د رمجامع عمومی نیز می‌توان فهمید.

4. تحلیل بازار

این مرحله شامل ارزیابی جایگاه شرکت در بازار و تحلیل صنعت مربوطه است در این گام میزان رقابت در بازار، سهم بازار شرکت، رشد یا رکود در صنعت و روند تقاضا برای محصولات یا خدمات شرکت بررسی می‌شود. در این گام تهدیدها و فرصت‌های موجود در بازار و تاثیر آن در عملکرد شرکت بررسی می‌شود.

5. تحلیل ریسک

هیچ تحلیلی بدون در نظر گرفتن ریسک‌های احتمالی کامل نیست. تحلیل ریسک شامل شناسایی و ارزیابی تهدیدهایی است که ممکن است بر عملکرد شرکت تأثیر منفی بگذارند. ریسک اقتصادی (مانند تغییرات در نرخ بهره یا تورم)، ریسک رقابتی (ورود رقبا یا از دست دادن سهم بازار) ،ریسک‌های عملیاتی و فنی و ریسک‌های قانونی و نظارتی از جمله ریسک‌هایی است که برای تحلیل بنیادی حتما در نظر گرفته می‌شود.

مفاهیم مهم در تحلیل بنیادی

تحلیل بنیادی شامل مطالعه و بررسی جنبه‌های مالی و عملکردی یک شرکت است. در این فرآیند، مجموعه‌ای از مفاهیم کلیدی و اسناد مالی بررسی می‌شوند تا وضعیت شرکت و پتانسیل آن برای سرمایه‌گذاری ارزیابی گردد.

مفاهیم مهم تحلیل بنیادی

مفاهمیم مهم تحلیل بنیادی به شرح زیر هستند:

1. صورت‌های مالی

صورت‌های مالی اسناد رسمی و استانداردی هستند که وضعیت مالی یک شرکت را در یک دوره مشخص نشان می‌دهند. این اسناد ابزار اصلی برای تحلیل وضعیت مالی و عملکردی شرکت محسوب می‌شوند. صورت‌های مالی شامل اطلاعاتی درباره درآمد، هزینه‌ها، سود، بدهی‌ها، دارایی‌ها و سرمایه شرکت هستند.

2. صورت سود و زیان

صورت سود و زیان، میزان درآمدها و هزینه‌های شرکت را در یک بازه زمانی مشخص (مثلاً سه ماه یا یک سال) نشان می‌دهد. این سند نشان‌دهنده عملکرد شرکت در کسب سود است و شامل اقلامی مانند: درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی، هزینه‌های عملیاتی و مالی و سود یا زیان خالص. در ادامه صورت سود زیان شرکت هور منتهی به سال مالی 1402/09/30 مشاهده می‌کنید.

3. صورت سود و زیان تلفیقی

این صورت، سود و زیان تمامی شرکت‌های زیرمجموعه یک هلدینگ یا شرکت مادر را به صورت یکپارچه ارائه می‌کند. تحلیلگران از این سند برای ارزیابی عملکرد کلی گروه شرکت‌ها استفاده می‌کنند. این صورت مالی صرفا مخصوص هلدینگ‌هاست که چند شرکت زیرمجموعه دارند مثل هلدینگ ایران خودرو.

4. صورت سود و زیان جامع

این سند علاوه بر سود و زیان خالص، تغییرات ناشی از سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده را نیز دربرمی‌گیرد. این تغییرات شامل سود یا زیان‌های ارزی، تغییرات ارزش دارایی‌های مالی و سایر اقلام است که در صورت سود و زیان معمولی منعکس نمی‌شوند. در ادامه صورت سود و زیان جامع شرکت ایران خودرو را مشاهده می‌کنید.

5. ترازنامه

ترازنامه نشان‌دهنده وضعیت مالی شرکت در یک زمان مشخص است و سه بخش اصلی دارد:

• دارایی‌ها: شامل دارایی‌های جاری (نقدی، حساب‌های دریافتنی) و غیرجاری (املاک، ماشین‌آلات).

• بدهی‌ها: شامل بدهی‌های جاری (حساب‌های پرداختنی) و بلندمدت (وام‌ها).

• حقوق صاحبان سهام: که نمایانگر سرمایه و سود انباشته است.

ترازنامه نشان می‌دهد که شرکت دارایی‌های خود را چگونه تأمین کرده و  چه میزان بدهی یا سرمایه سهامداران استفاده کرده است درواقع نشان‌دهنده وضعیت شرکت به صورت آنی است.

6. صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد نقدشوندگی و سلامت مالی شرکت را نشان می‌دهد. این سند حرکت نقدینگی در سه بخش عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تامین مالی  را نمایش می‌دهد که جزئیات آن به شرح زیر است:

• فعالیت‌های عملیاتی: نقدینگی حاصل از فعالیت‌های اصلی شرکت.

• فعالیت‌های سرمایه‌گذاری: جریان نقدی مربوط به خرید یا فروش دارایی‌ها.

• فعالیت‌های تأمین مالی: جریان نقدی ناشی از تأمین مالی شرکت مانند انتشار سهام یا پرداخت بدهی.

در ادامه صورت جریان وجوه نقد شرکت هور منتهی به سال مالی 1402/09/30 مشاهده می‌کنید.

7. گزارش فعالیت هیئت‌مدیره

این گزارش اطلاعاتی کیفی درباره عملکرد گذشته شرکت، اهداف آینده، و برنامه‌های استراتژیک ارائه می‌دهد. همچنین جزئیات مهمی درباره ریسک‌ها، فرصت‌ها، و چالش‌های شرکت در آن گنجانده شده است.

نسبت‌های مهم مالی در تحلیل بنیادی

تحلیل بنیادی از نسبت‌های مالی برای ارزیابی سلامت مالی و عملکرد یک شرکت استفاده می‌کند. این نسبت‌ها ابزارهایی هستند که تحلیلگران برای مقایسه شرکت‌ها، بررسی وضعیت مالی و تصمیم‌گیری درباره سرمایه‌گذاری از آن بهره می‌برند. در ادامه مهم‌ترین نسبت‌های مالی در تحلیل بنیادی توضیح داده شده است.

1. نسبت جاری

نسبت جاری از تقسیم دارایی‌های جاری به بدهی‌های جاری به دست می‌آید. این نسبت نشان‌دهنده توانایی شرکت در پرداخت تعهدات کوتاه‌مدت خود با استفاده از دارایی‌های جاری است.

با توجه به فرمول نسبت جاری، اگر مقدار این نسبت بیشتر از 1 باشد شرکت توانای پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود را دارد و اگر مقدارش بسیار بالا باشد از دارایی‌های شرکت استفاده بهینه‌ای نشده است.

 بدهی‌های جاری / دارایی‌های جاری = نسبت جاری

2. نسبت آنی

نسبت آنی یا نسبت سریع، نقدشوندگی سریع‌تر دارایی‌ها را ارزیابی می‌کند و موجودی کالا را از دارایی‌های جاری حذف می‌کند. این نسبت با توجه به کسر موجودی کالا، نشان می‌دهد که شرکت چقدر سریع می‌تواند بدهی‌های کوتاه‌مدت خود را بدون فروش موجود کالا پرداخت کند. درصورتی که این مقدار ضعیف باشد نقدشوندگی پایین را نشان می‌دهد.

  بدهی‌های جاری/ (موجودی کالا-دارایی‌های جاری)=نسبت آنی

3. نسبت سود هر سهم (EPS)

این نسبت میزان سود خالص قابل تخصیص به هر سهم عادی را نشان می‌دهد و برای ارزیابی سودآوری شرکت استفاده می‌شود. EPS بالاتر نشان‌دهنده سودآوری بالای شرکت است و معمولا تحلیلگران از این نسبت برای مقایسه شرکت ها در یک صنعت استفاده می‌کنند.

 تعداد سهام عادی/(سود سهام عادی-سود سهام ممتاز)= EPS

4. نسبت قیمت بر درآمد (P/E)

این نسبت ارزش بازار هر سهم را به سود هر سهم مقایسه می‌کند و نشان‌دهنده میزان انتظار بازار از سوددهی آینده شرکت است. P/E بالا نشاندهنده انتظارات بالا برای رشد شرکت در آینده باشد و یا می‎تواند نشاندهندهقیمت‌گذاری بیش از حد سهم باشد. تحلیلگران بنیادی، معمولا به سهم‌هایی با P/E پایین به چشم یک فرصت سرمایه‌گذاری نگاه می‌کنند.

EPS/ قیمت بازار هر سهم=P/E

5. نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها

این نسبت نشان‌دهنده ساختار سرمایه شرکت است و به تحلیلگران کمک می‌کند میزان اتکا به بدهی‌ها برای تأمین مالی شرکت را ارزیابی کنند. درصورتی که این نسبت بالا باشد ساختار مالی شرکت ایمن است و همچنین مقدار پایین این عدد ریسک مالی بالاتر را نشان می‌دهد.

کل بدهی‌ها/حقوق صاحبان سهام=کل بدهی‌هاحقوق صاحبان سهام​

این نسبت‌ها بیشترین  استفاده را در میان تحلیلگران بنیادی دارد و با استفاده از نسبت‌های ذکر شده می‌توانند وضعیت بنیادی شرکت مورد نظر را متوجه شوند.

مزایا و معایب تحلیل بنیادی

تحلیل بنیادی یکی از روش‌های اصلی و پرکاربرد در ارزیابی و انتخاب دارایی‌ها در بازار سرمایه است. این روش، بر بررسی عوامل اقتصادی، مالی، مدیریتی و صنعتی تأکید دارد و هدف آن شناسایی ارزش ذاتی دارایی‌ها و مقایسه آن با قیمت فعلی بازار است. با این حال، تحلیل بنیادی مانند هر ابزار دیگری دارای مزایا و معایب خاص خود است.

بیشتر بخوانید: قیمت پایانی و آخرین قیمت

مزایای تحلیل بنیادی

یکی از بزرگ‌ترین مزایای تحلیل بنیادی، توانایی آن در ارائه یک دیدگاه جامع و بلندمدت به سرمایه‌گذاران است. این روش کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاران درک عمیقی از وضعیت مالی شرکت، عملکرد آن در صنعت مربوطه، روندهای اقتصادی و پتانسیل‌های رشد آن داشته باشند. استفاده از تحلیل بنیادی می‌تواند سرمایه‌گذاران را از تصمیم‌گیری‌های احساسی دور کرده و به آن‌ها کمک کند تا بر اساس داده‌های واقعی و اطلاعات معتبر، سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه انجام دهند.

این روش برای شناسایی سهامی که در بازار کمتر از ارزش واقعی خود قیمت‌گذاری شده‌اند بسیار مفید است. به عبارت دیگر، تحلیل بنیادی ابزاری برای شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت است، به‌ویژه برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال بازدهی پایدار هستند.

معایب تحلیل بنیادی

با وجود مزایای قابل توجه، تحلیل بنیادی دارای محدودیت‌هایی نیز هست. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، زمان‌بر بودن این فرآیند است. تحلیل بنیادی نیازمند جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل حجم زیادی از داده‌ها است که ممکن است برای سرمایه‌گذاران خرد یا تازه‌کار پیچیده و دشوار باشد.

همچنین، تحلیل بنیادی به‌طور کامل نمی‌تواند تأثیرات کوتاه‌مدت بازار و رفتارهای احساسی معامله‌گران را پیش‌بینی کند. به عبارت دیگر، حتی اگر ارزش ذاتی یک سهم بالاتر از قیمت فعلی بازار باشد، ممکن است به دلیل عوامل روان‌شناختی یا اخبار کوتاه‌مدت، قیمت آن همچنان نوسانات غیرمنطقی را تجربه کند.

از سوی دیگر، این روش به اطلاعات گذشته و حال شرکت‌ها وابسته است و ممکن است تغییرات غیرمنتظره در آینده، پیش‌بینی‌های انجام‌شده را به خطر بیندازد. همچنین، تحلیل بنیادی نیازمند دانش گسترده‌ای از اقتصاد، حسابداری و صنعت‌های مختلف است که برای همه سرمایه‌گذاران به‌سادگی قابل دستیابی نیست.

سایت کدال ابزار مورد نیاز در تحلیل بنیادی

سایت کدال (Codal.ir) به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی برای تحلیل بنیادی در بازار سرمایه ایران شناخته می‌شود. این سایت توسط سازمان بورس و اوراق بهادار ایران راه‌اندازی شده و به‌عنوان یک پایگاه اطلاعاتی رسمی عمل می‌کند که تمامی شرکت‌های بورسی و فرابورسی موظف به انتشار اطلاعات مالی و گزارش‌های دوره‌ای خود در آن هستند.برای تحلیل‌گران بنیادی، سایت کدال یکی از منابع اصلی جمع‌آوری داده‌ها است. اطلاعات منتشر شده در این سایت شامل صورت‌های مالی، گزارش‌های تفسیری مدیریت، اطلاعات مربوط به افزایش سرمایه، اطلاعیه‌های مربوط به مجامع و تغییرات مهم در وضعیت شرکت‌ها می‌باشد. این اطلاعات به تحلیل‌گران کمک می‌کند تا ارزش واقعی سهام شرکت‌ها را ارزیابی کرده و تصمیمات سرمایه‌گذاری آگاهانه‌ای بگیرند.

سایت کدال به دلیل دقت، شفافیت و جامعیت اطلاعات یکی از اصلی‌ترین ابزارهای تحلیل بنیادی در ایران است. اطلاعات منتشر شده در این سایت مستقیماً از سوی شرکت‌ها ارائه می‌شود و به همین دلیل از اعتبار بالایی برخوردار است. تحلیل‌گران می‌توانند با استفاده از این داده‌ها وضعیت مالی و عملیاتی شرکت‌ها را بررسی کرده و ارزش واقعی سهام آنها را تخمین بزنند.

بیشتر بخوانید: آشنایی با مهمترین سایت های بورسی

جمع‌بندی

تحلیل بنیادی یک ابزار قدرتمند برای ارزیابی ارزش ذاتی شرکت‌ها و تصمیم‌گیری آگاهانه در سرمایه‌گذاری است. با استفاده از این روش، سرمایه‌گذاران می‌توانند از فرصت‌های موجود در بازار بهره‌برداری کرده و در بلندمدت به سود برسند. با این حال، این روش نیازمند صبر، دانش و دسترسی به اطلاعات دقیق است.