سبدگردانی چیست؟ بررسی جامع فرایند سبدگردانی
سبدگردانی یا (Portfolio Management) در بورس چیست، در این مقاله با مزایا و معایب سبدگردانی، نکات، اطلاعات جامع سبدگردانی بورس و چگونگی سبدگردانی در شرکت های سبدگردان آشنا میشوید.
مدیریت دارایی چیست؟
به طور کلی مدیریت دارایی (Asset Management) یکی از مهمترین مسائل در زندگی اقتصادی و مالی هر فرد است. اینکه چگونه دارایی های خودمان را مدیریت کنیم و چه میزان به هر دارایی تخصیص یابد، یا این که کی و چگونه برخی دارایی ها نقد یا زیادتر شوند از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. تنوع دارایی ها نیز زیاد است. زمین، ساختمان، سکه، طلا، دلار، یورو، سایر ارزها، سهام بورس، ماشین و ... انواع دارایی هایی هستند که می توان در آن ها به قصد سود استفاده کرد.
سبدگردانی چیست؟
طبیعتا یکی از مسیرهای سرمایه گذاری استفاده از قابلیت های بازار سرمایه است، در بورس هم ابزارهای متنوعی برای سرمایه گذاری است، به مدیریت دارایی های بورسی در اصطلاح مدیریت پرتفولیو (Portfolio Management) می گویند. مدیری که دارایی های بورسی را مدیریت می کند، یا سبدگردان است یا صندوق های سرمایه گذاری هستند. در کشورمان صندوق های سرمایه گذاری یا می بایست زیرمجموعه شرکت های سبدگردانی باشند یا شرکت های تامین سرمایه.
در این مقاله در خصوص سبدگردانی بورس و انواع آن توضیحاتی ارائه می شود. انتظار بر این است، پس از خواندن آن بتوانیم با نحوه مدیریت دارایی و کارکرد سبدگردانان آشنا شویم.
فعالیت سبدگردانی بورس به شکل رسمی و غیر رسمی چیست؟
به طور کلی سبدگردانی بورس به دو شکل رسمی و غیر رسمی تعریف می شوند. سبدگردان های رسمی تحت نظر سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر، هستند و مقررات حاکم بر آن نیز مدون است و در قانون بازار اوراق بهادار نیز به این سبدگردانان اشاره شده است. سبدگردانی غیر رسمی اما برای افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد و در واقع یک قرارداد نوشته شده یا حتی نوشته نشده بین دو فرد است. بزرگ‌ترین عیبی که ممکن است این شیوه از سرمایه‌گذاری داشته باشد، انتخاب شخص نامناسب و غیرحرفه‌ای برای مدیریت پرتفو است و به احتمال زیاد خسارات سنگین و جبران‌ناپذیری به سرمایه گذار وارد خواهد شد؛ مسائل مالیاتی و پولشویی نیز از مخاطرات بعدی آن است. حتی شکایات وارده نیز در خصوص این موضوع مرجع مشخصی ندارد و سرمایه گذار را دچار سردرگمی می کند.
شرکت سبدگردان (portfolio manager company) چه خدماتی ارائه می دهند؟
این شرکت ها در قالب قراردادی مشخص و به‌منظور کسب انتفاع، به خریدوفروش اوراق بهادار برای سرمایه‌گذار می‌پردازند. چیدمان صحیح دارایی‌ها، در قالب یک سبدِ مشخص است و مالکیت آن کاملا متعلق به سرمایه‌گذار است، میزان هر یک از دارایی‌ها و زمان خرید و فروش آن‌ها نیز به‌دقت توسط سبدگردان تعیین و پایش می‌شود.
مالکیت این سبد به صورت کامل به سرمایه‌گذار تعلق داشته و تنها مدیریت آن توسط سبدگردان انجام می‌شود. استفاده از خدمات شرکت های سبدگردان البته همراه با هزینه است. به طور کلی همه شرکت های سبدگردانی در صورتی که سودی بالاتر از نرخ های بهره بازار به دست آورند در آن سود شریک می شوند. (به طور معمول با نرخ 20 درصد شراکت دارند.) برخی از شرکت های سبدگردانی در کنار این، هزینه ثابتی را نیز مطالبه می کنند (حدودا 1 درصد رقم سرمایه گذاری).
کارمزد شرکت های سبدگردانی چگونه محاسبه می شود؟
فرض کنید شخصی با 1 میلیارد تومان دارایی نزد سبدگردان می رود. شرکت سبدگردانی مفروضات ذیل را با شخص طی قراردادی امضا می کند.
- نرخ بهره بازار را 25 درصد می داند و در قرارداد عنوان می کند.
- برای بازدهی های بالاتر از 25 درصد، 20 درصد سالانه کارمزد تقاضا می کند.
- نرخ هزینه ثابت 0.5 درصدی تقاضا می کند.
در این صورت، اگر در طی یکسال این 1 میلیارد تومان به 2 میلیارد تومان تبدیل شود، کارمزدهای سبدگردان به صورت ذیل محاسبه می شود:
- 5 میلیون تومان هزینه ثابت
- 20 درصد مازاد 1.250 میلیارد تومان (تا 2 میلیارد تومان) یعنی 20 درصد 750 میلیون تومان معادل 150 میلیون تومان کارمزد متغیر.
(محاسبه به صورت تقریبی است و از تاثیر 5 میلیون تومان چشم پوشی شده است)
بیشتر بخوانید: کارمزد سرمایه گذاری
صندوق سرمایه‌گذاری (mutual funds) چیست ؟
صندوق سرمایه گذاری نقش واسطه را دارند، آن ها سرمایه اشخاص را در صندوقی جمع می کنند و با یک تیم حرفه ای تحلیل و با نظر مدیر صندوق اقدام به سرمایه گذاری در ابزارهای مالی مختلف می کند. به طول کلی صندوق های سرمایه گذاری به شکل های زیر دسته بندی می شوند.
- صندوق هاي سرمايه گذاری با درآمد ثابت
- صندوق سرمایه‌گذاری در سهام
- صندوق سرمایه‌گذاری مختلط
- صندوق سرمایه‌گذاری کالایی
- صندوق سرمایه گذاری پروژه ای
- صندوق‌های نیکوکاری
- صندوق‌های جسورانه
- صندوق‌های اختصاصی بازارگردان
- صندوق سرمایه گذاری زمین و ساختمان
- صندوق های خصوصی
- صندوق های املاک و مستغلات
- صندوق در صندوق ها
اســامــی و عملکــرد صنــدوق هـــای ســرمایـــه گــذاری در ســایت www.fipiran.com قابل مشاهده است.
قوانین و مستندات حاکم بر فعالیت سبدگردانی
شرکت‌های سبدگردان و صندوق های سرمایه گذاری تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند و برای مشاهده آن ها می توان به سایت cfi.codal.ir مراجعه کرد.
چگونه بهترین شرکت سبدگردانی را شناسایی کنیم؟
برای انتخاب شرکت های سبدگردان می بایست حضوری به سبدگردانی مراجعه کرد و موارد متعددی را بررسی کرد، یکی از مهمترین موارد بازدهی گذشته شرکت های سبدگردان است، مورد مهم بعدی حداقل سرمایه ای هست که سبدگردان بورسی درخواست می کند. در مذاکرات با سبدگردان هم چنین می بایست به نحوه اخذ کارمزدها و کارمزدهای متغیر و ثابت نیز توجه کرد و سپس پس از تصمیم گیری وارد قرارداد با آن ها شد.
